Enquisa sobre as pinturas murais de “Santa María de Mañón”

Fonte: https://www.paxinasgalegas.es/santa-maria-de-ma%C3%B1on-204975em.html#gal 

Entre os contidos do número 3 da Revista de estudos locais “Terras do Ortegal” (2016) aparecía un artigo baixo o título de “Estudio de las pinturas murales de Santa María de Mañón (A Coruña), e que ía firmado colectivamente por un grupo de estudantes e profesores da Universidade Politécnica de Valencia.

Nese artigo explicábase a xénese do proxecto que os levou a facer un importante traballo de recuperación, estudo histórico-técnico, estado de conservación e proposta de intervención para garantir a perdurabilidade no tempo deste tesouro artístico, único das súas características no concello de Mañón, e que foi redescuberto cando por unhas obras na igrexa se retirou o encalado que as cubría.

Nas conclusiós chamábase a atención sobre a urxencia da necesidade dunha intervención co obxectivo inicial de parar o proceso de deterioro das pinturas para, nunha segunda fase, levar adiante un proxecto integral de conservación e restauración das mesmas.

Chama a atención que 16 anos antes a profesora Alicia P. Suárez-Ferrín, licenciada en Historia do Arte pola Universidade de Santiago xa fixera un completo estudo dos murais desta igrexa de Mañón (“La Pasión y el Juicio Final en los murales de Santa María de Mañón”), no que, ademáis de explicar o contido das esceas preservadas, e a técnica e materiais empregados na súa feitura, daba conta das dificultades polas que pasaban os murais dende que a intervención feita de urxencia pola restauradora Blanca Besteiro e o seu equipo no ano 1998, e remataba igualmente pedindo que se levasen adiante tarefas no mesmo sentido que as demandadas polos estudantes e profesores da Universidade de Valencia.

Desgraciadamente todas estas chamadas de atención non obtiveron polo de agora resposta algunha, polo que unha daquelas estudantes que formaban parte do grupo levantino, Clo Lemoine, propúxose recoller datos mediante a enquisa que é o motivo deste texto, e que vos pedimos por favor que cumprimentedes pincando neste enlace https://docs.google.com/…/1fKA8zacBSdsFqPDmEfVsyr…/viewform… .

Deste xeito poderase saber do grao de coñecemento entre a poboación residente no concello de Mañón e veciños e, ao tempo, difundilo. Non vos levará moito tempo, e deste xeito axudaredes tanto á nosa amiga Clo coma ao noso Patrimonio histórico-artístico.

Quixéramos rematar facendo unha solicitude de intervención dos poderes públicos para que as pinturas murais da Igrexa de Santa María de Mañón sexan motivo de honra para o concello e para Galiza enteira pola súa recuperación e conservación, e non de vergoña pola súa perda definitiva e irremediable.

________________________________________

Para máis información:

• http://revistaortegal.blogspot.com/
• https://www.lavozdegalicia.es/…/alu…/0003_201508F22C9991.htm
• Neste artigo poderedes ver imaxes destas antigas pinturas murais: http://anuariobrigantino.betanzos.net/Ab20…/2000_379_422.pdf

Advertisements

Crónicas cubanas dun mañonés VII

Chegamos aos últimos días da nosa viaxe polo occidente de Cuba e, ainda que tan soio levamos na nosa maleta un exemplar dunha das obras de Lino Novás, a fermosura do país e o bo trato coa súa xente, fainos manter unha sensación positiva sobre todo o que foi o noso percorrido, os lugares que visitamos e as persoas que coñecimos. Pero non damos todo por perdido e esperamos que a sorte nos leve a dar con algún outro libro do noso autor. Quédanos Varadero, Matanzas ou Cárdenas, que aínda no o temos claro, e os derradeiros días na Habana coma últimas opcións.

 

Cando chegamos a Varadero xa vemos que vai ser moi difícil que a nosa misión de froito. Nesta pequena cidade os locais están adicados case íntegramente ao turismo. Moitos hoteis, restaurantes, tendas de “souvenirs”, case nengunha libraría, e menos “de vello”, por suposto. A praia branca e o mar azul turquesa son os nosos compañeiros nestas xornadas de lecer varaderianas, tan soio crebadas pola visita a unha das cidades próximas, Matanzas, pois chámanos máis que ir á cercana Cárdenas.

Para chegar a Matanzas escollemos un dos medios de transporte máis habituais en Cuba, o colectivo. Coches antigos, a maioría de antes da Revolución, empréganse para o transporte de viaxeiros como se fosen autobuses de liña, pero sen horarios. Cando se enche, arranca.

A cidade decepciona. É fea, con pouco monumento destacable.  Rúas estreitas polas que o tráfico faise denso, tanto de coches, como de motos ou camións; e tradúcese en ruido e contaminación pola mala calidade do combustibel, case sempre diesel. Nas aceras moita xente. En Cuba, como xa temos comprobado, o de andar daquí para aló na procura de calquer cousa que supoña un posible negocio, unha mellora no sustento diario, unha oportunidade de conseguir un produto dos racionados ou escasos (menciñas, xabón, e outros), é o normal.

Ponte do tren en Matanzas

Paseamos polas rúas centrais, pero pronto buscamos a tranquilidade dos barrios máis lonxe do casco antigo. As pequenas casas da xente humilde sustitúen aos grandes edificios da época colonial e da primeira metade do século XX, moitos deles en mal estado pola falta de recursos para sacalos do seu estado case ruinoso. Tan soio a catedral foi restaurada fai uns anos, pero non ten moito encanto.

Despois de probar uns fritos de chícharos nun posto ambulante tomamos a decisión de voltar a Varadero. Matanzas non era a cidade que agardábamos.

Desencantados baixamos por unha das rúas que nos levan á esquina onde están os colectivos, e nesto que, ao ir pasar un cruce de rúas, na mesma esquina hai unha porta aberta que da a un local oscuro. A pouca luz natural que consegue entrar déixanos intuir ao pasar por diante o que parecen uns estantes cheos de libros. Desandamos uns pasiños e…sí. É unha libraría de vello.

Sen moitas esperanzas facemos a pregunta que vimos repetindo cidade tras cidade, libraría tras libraría: “¿Tiene algo de Lino Novás Calvo?” O libreiro, un home alto, seco, da o sí por resposta e introdúcese no seu labirinto de títulos e autores para xurdir ao pouco cun libro de portada beixe e follas amareladas polo paso do tempo. O título baixo un dibuxo dun home a cabalo que fai xesto de soltar un machetazo a outro que parece un escravo negro, “Pedro Blanco, el negrero”, Lino Novás Calvo. O regateo axusta o prezo, e o libro, unha das obras senlleiras da produción novasiana pasa á nosa propiedade.

Tempo despois, segundo o fumos lendo, démonos conta de que ese libro estabanos chamando, e que non podía ser noutra cidade onde a atopáramos, pois Matanzas é parte desa novela (ou biografía novelada, que non está claro) e por ela case seguro camiñou Novás, quen sabe se anos despois de escribila, pode que nos últimos días da súa estadía en Cuba, antes de exiliarse.

Para nós son tamén os últimos días na illa. O Paseo de Prado na Habana, fermoso na súa decadencia, lévanos ás portas do antigo Centro Gallego, edificio colosal cuxas portas están pechas para nós nesta viaxe. Quen sabe se para outra vez, para outra viaxe, para outras crónicas cubanas que contar.

O Mañonés.

 _____________________________________________

A quenes lles interese este título decirlles que Tusquets editores reeditouna varias veces e a ofrecen na súa web. Tamén o fixo Espasa-Calpe dentro da súa colección Austral. E posiblemente tamén se poda atopar nas librarías de vello das nosas cidades. Probade. Nunca se sabe.

Enlaces de interés:

https://www.elnacional.cat/es/cultura-ideas-artes/pedro-blanco-el-malvado-mas-perfido-de-barcelona_64713_102.html

 

Actividade de colaboración co C.E.I.P. Francisco López Estrada no proxecto Voz Natura

O proxecto Voz Natura é un programa de educación medioambiental da Voz de Galicia que busca concienciar e implicar á comunidade escolar de Galicia na recuperación e defensa da natureza. Dende o ano 1997 levan desenvolvido máis de 4000 proxectos coa participación de máis de 700.000 estudantes e 33.000 profesores.
O colexio Francisco López Estrada leva xa varios anos participando neste proxecto e para este ano 2018 levan adiante varias iniciativas para dar a coñecer a biodiversidade e patrimonio do Río Sor.
Sentímonos moi agradecidos pola oportunidade que nos dan á asociación Nordés de colaborar en dito proxecto e preparamos unha xornada que constou de dúas partes diferenciadas.

O xoves 5 de abril do 2018 saímos ás dez da mañá camiño da Serra da Coriscada, onde nos agardaba Eva Castro, arqueóloga e técnica en centros de interpretación e museos do Concello de Ortigueira. Alí, dende o Forno dos Mouros, puidemos ollar as espectaculares vistas que nos ofrece ese marco natural.
Grazas aos seus coñecementos os rapaces, e tamén os adultos, aprendimos a diferenciar as mámoas. Do mesmo xeito, Eva ilustrounos sobre os enterramentos que se facían en épocas tan lonxanas coma o Neolítico, o seu valor simbólico, como se facían, e as curiosidades que rodeaban o mundo do alén.

Foto 1. Eva explicando ante a atenta ollada dos alumnos do C.E.I.P Francisco López Estrada

Logo dun pequeno descanso para repoñer folgos, achegámonos a un tramo do Camiño dos Arrieiros, esa antiga ruta que ten máis de 5000 anos e que transcorre dende As Pontes ata Estaca de Bares. Soubemos dos diferentes usos que ese camiño tivo ao longo de tan extensa cronoloxía como o tráfico de mercadurías ou vía de comunicación entre as terras de ao pé do mar ata as alturas dos montes da Serra da Faladora, camiño que vai marcado polas case 100 mámoas catalogadas polo prestixioso arqueólogo do século pasado, Federico Maciñeira.

Foto 2. O camiño dos Arrieiros ao fondo

Xa pola tarde, despois dun bo xantar tivemos a oportunidade de desfrutar da visita ao Museo Etnográfico de Meixido.
O seu creador, Narciso Luaces, fixo as delicias da rapazada ensinándolles tódalas maravillas que ese museo garda grazas ao incansable traballo de formiga que Narciso leva facendo ao longo de moitos anos.
Ver as caras de abraio dos nenos cando el lles daba explicacións sobre os usos das diferentes ferramentas, hoxe esquencidas por todos, foi unha experiencia entrañable ao tempo que enriquecedora.

Foto 3. Narciso explicando con moito detalle e amabilidade

Foi sen dúbida unha xornada chea de satisfaccións, vai dende aquí o noso agradecemento ao profesorado do colexio Francisco López Estrada por ofrecernos a posibilidade de participar neste proxecto. Grazas a Vanesa Trevín e Eva Castro por acudir á nosa chamada para transmitir os seus coñecementos sobre o campo de mámoas da Coriscada e o Camiño dos Arrieiros, tamén o noso agradecemento a Narciso Luaces por abrirnos as portas do seu museo e deleitarnos con toda a sabiduria que comparteu con nós.
E finalmente agradecerlle aos alumnos e alumnas do colexio cos que disfrutamos dunha xornada que quedará na lembranza de todos e todas.

Alternativas de emprego no rural

 

O problema demográfico de Galicia é hoxe de maior gravidade incluso que nos países da contorna, manifestado en perda de poboación, baixa natalidade e alto avellentamento, fortes niveis de dependencia, forte polaridade xeográfica rural-urbana, e devalo demográfico e socioeconómico do rural.”

Con estas palabras comeza un traballo de Xosé Martínez e David Peón publicado no ano 2015 na Revista Galega de Economía, e que leva por título “PATRÓNS DE DESPOBOAMENTO DO RURAL GALEGO: UNHA ANÁLISE POR COMARCAS”, e aìnda que ese traballo e as súas conclusiós non son o obxecto principal da xornada que Nordés, a asociación de desevolvemento das Terras da Faladora, organiza para o sábado 24 de marzo en Espasante (Ortigueira), sí nos da pé para introducirnos no que é un grave problema: as consecuencias no emprego no sector primario do despoboamento e alto avellentamento que estase a dar nos nosos concellos, para o caso e polo que nos toca, O Vicedo, Ourol, Muras, Mañón e Ortigueira, así como nas zonas rurais de Viveiro e As Pontes.

Esa perda de poboación, ao igual que a edade avanzada dos que viven no rural, está levando ao abandono das terras de labranza, explotaciós gandeiras e á implantación no forestal do monocultivo do eucalipto, tanto polo sinxelo da súa produción coma polo seu rendemento económico. Isto claramente supón a perda de postos de traballo, a redución da produción a niveis de autosuficiencia, e que sexa cada vez máis difícil tecer redes comerciais no rural polo descoñecemento dos consumidores, e a falta de medios ou tempo dos produtores.

Unha vez exposto moi resumidamente o problema, pero deixando ben claro a gravidade do mesmo, hai que dicir tamén que non todo é negativo, que non todo é emigración, desemprego e resignación. Que hai xente que quere vivir no rural. Que hai xente que leva anos loitando por sacar adiante as súas explotaciós con moito esforzo e ilusión. E que hai outra que ten ideas e ganas de traballar, pero que necesita de axudas, consellos, formación, terras, e o que sexa preciso para intentar non ter que coller a maleta e deixar o berce primixenio ou adoptivo.

Con esta idea Nordés, coas achegas de Mar de Mares, Economato Macabeo e Cuarzos Industriales, propón esta xuntanza baixo o nome de “Alternativas de Emprego no Rural”. E para iso convidou a representantes dos sectores gandeiro, forestal, agrícola e comercial, así coma da Administración, para que, a través da exposición das súas experiencias e o debate arredor delas, as persoas que teñen intención de traballar no sector primario, aquelas que xa o están facendo, e o público en xeral, aproveiten o intercambio de ideas e opiniós e, por qué non, planten a semente de novas propostas que xermolen na reactivación dos nosos campos e granxas, e logren deter a desaparición do rural, tanto grazas ao seu traballo coma ó compromiso necesario dos consumidores polos produtos da zona onde viven.

O programa para mañá:

Toponimia do Concello do Vicedo

O ano pasado, nestas datas, Nordés organizou unha charla chamada “A toponimia do Nordés” cunha moi boa acollida –ver aquí. Naqueles días dábamos razóns polas cales achegarse ata unha charla deste tipo- ver aquí. Hoxe podémosvos deixar unha imaxe que mostre o que foi aquel día:

Asistentes á charla de Xosé L. González sobre a toponimia do Nordés. Febreiro 2017.

Dende a Illa da Coelleira ata a parroquia de Cabanas, dende Suegos ata San Miguel de Negradas moitos son os topónimos que acolle o concello do Vicedo: A Tarroeira, A Capariña, O Fontao ou As Alpuxarras, son algúns dos exemplos.

Se aínda imos máis aló destes nomes ligados á poboación, atoparemos microtopónimos como “As Abelleiras”, nas Negradas, que se refire a un lugar onde hai colocadas colmeas ou “A Mangoeira”. Este último e o nome dun illote na parroquia de Suegos, relacionado, posíbelmente coa forma da “mangueira”, unha parte do instrumento co que se realizaba a malla do cereal.

Fonte: “Todo Colección”. Dispoñíbel en: https://cloud10.todocoleccion.online/tc/2016/06/23/18/57649401_33505714.jpg

 

Hoxe, a microtoponimia afastase do uso cotiá e perdese na memoria a causa da despoboación do rural e do éxodo á cidade. Para loitar contra esta pingueira, Xosé Luis González, natural das Negradas, creou unha serie de bitácoras on-line (blogs) que buscan conservar e explicar a orixe destos nomes de camiños, partes dunha aldea, montes, parroquias ou regos (e máis) dos concellos da Mariña e do Ortegal.

Por iso, Nordés convídavos a achegarvos á Casa da Cultura do Vicedo, o sábado 24 de febreiro, ás 18:00h. para coñecer a orixe da toponimia e da microtoponimia do Concello que este veciño foi recuperando ao longo dos anos no seguinte blog: http://toponimiavicedo.blogspot.com.es.

Xa sabedes! Se tedes interés en coñecer as orixes dos diferentes lugares do Concello ou os motivos polos cales se chama así aquel camiño preto da vosa casa, achegádevos! E se coñecedes algún microtopónimo que Xosé Luis González non recollese na súa bitácora, vinde a comentalo con todas e aportar unha area ao reloxo do tempo.

Encontros Mareiros

O PEIXORRO EN BARES: A PESCA DO TIBURÓN PEREGRINO.

Con esta actividade nacen os Encontros Mareiros de Nordés -continuación dos Cadernos do Mar- nos que iremos falando do mundo mariñeiro, das súas xentes, das peculiaridades das pesqueiras e outros aproveitamentos deste sector ó longo dos anos polas terras do Ortegal e A Mariña.

Para esta actividade eliximos o Museo do Mar do Barqueiro e a pesqueira do peixorro na Estaca de Bares a mediados do século pasado.

Comezamos a xornada ás 11:00 da mañá coa visita ó museo, ubicado no edificio que foi durante 30 anos o consistorio de Mañón. Esta iniciativa partiu do dono do inmoble, antigo profesor de enxeñería de acuicultura na Universidade Politécnica de Madrid, Daniel Beaz Paleo, veciño do Barqueiro.
Froito do seu esforzo, foi reunindo unha colección de pezas que hoxe pasa das 500. O traballo de recuperación, donacións e altruismo de Daniel fixo posible que na actualidade poidamos iniciar un percorrido polas distintas salas que alberga o museo nas que poderemos atopar diferentes aparellos que van dende a rapeta, os trasmallos, nasas, zarandas, trueiros, palangres e moitas outras artes de pesca hoxe en día en desuso. Así mesmo ollamos coleccións de: candís de carbono, bandeiras de sinais, conchas de bivalvos, pastecas, poteiras, anzois de todo tipo e tamaño, agullas de atalos aparellos, áncoras ou rizóns, ollos de boi… etc. Un apartado especial merece a nosa atención cunha exposición de fotografías que nos trasladan a tempos lonxanos e emotivos; embarcacións que xa hai moitos anos deixaron de surcar os mares e outras máis recentes, mariñeiros de onte e de hoxe, mariscadoras… e unha sentida lembranza á galerna do 61 con imaxes de barcos e xentes que protagonizaron aquel tráxico suceso que marcou para sempre o mundo do mar.
A visita foi unha mestura de sensacións, pois grazas ás explicacións de Daniel fixemos unha travesía mariñeira onde os sentimentos cambian como o tempo no mar; momentos de ledicia, de abraio, de tristura e por enriba de todo de fondo respecto a ese mundo tan duro que nesta xornada abordamos.

Foto 1. Daniel Beaz dando explicacións no seu Museo do Mar. (www.elprogreso.es)

Despois da vistita ó museo, tocaba ir xantar ó restaurante ‘A Muller Mariña’, no porto de Bares, e como non, este ía ser do máis mareiro e apostando como sempre polos produtos da nosa costa: ostras da ría do Barqueiro, mexilóns, croquetas de polbo e unha impresionante caldeirada de escachos.

Foto 2. Caldeirada de escachos servida para a ocasión no Restaurante ‘A Muller Mariña’.

Tralo xantar e para ir facendo boca para a charla, paseamos pola Praia da Concha de Bares ata a Igrexa Vella coa intención de ver os restos óseos deste xacemento de orixe romano que os recentes temporais derrubaron.

Foto 3. Paseo pola Praia da Concha (Bares).

Ás 6 da tarde era a hora da charla no mesmo restaurante “A Muller Mariña”. Para nos aprender todo sobre esta pesqueira do peixorro contamos coa presencia do experto en tiburóns e autor da web https://tiburonesengalicia.blogspot.com.es/, Toño Maño.
Da súa man, fomos intoducíndonos no tema, aprendendo sobre outras pesqueiras desta especie noutros puntos do mundo: Noruega, Irlanda, Canadá, Nova Zelanda… e tamén sobre os usos que tiñan as diferentes partes deste tiburón: carne salgada ou o comercio de aletas e fígados. Falounos da presión pesqueira que sufría a especie por parte dos países nórdicos principalmente, cun dato tremendo: entre 1946 e 1986, irlandeses, escoceses e noruegos acabaron cuns 77.000 peixorros, aproximadamente.

Foto 4. Momento da charla ofrecida por Toño Maño.

De seguido, Toño falábanos xa concretamente da pesqueira en Bares. Esta peculiar pesqueira do peixorro (tiburón peregrino) extendeuse dende comezos dos anos 40 ata os 60 do século pasado e foi a única deste tipo en España. Moito menos profesionalizada que nos países nórdicos xurdiu de forma esporádica por parte dun veciño de Bares (Plácido Méndez) que decidiu capturar un exemplar. Este serviu para abonar as hortas e o que ía quedar nunha anécdota rematou nunha pesqueira de máis de 20 anos a causa do interese dunha conserveira polo aceite que se extraía dos fígados do animal.

Por sorte, na charla contamos coa presenza de Plácido, fillo do pioneiro desta pesqueira, que aportou interesantes datos que Toño recibiu con gran interese, mesmo foi á casa para ensinarnos ese primeiro arpón feito por seu pai.

Foto 5. De esquerda a dereita: Toño Maño, Plácido Méndez e Daniel Beaz.

Se tedes interese por afondar nesta pesqueira en detalle, podedes entrar neste enlace onde Toño fala polo miúdo do tema.
https://tiburonesengalicia.blogspot.com.es/search?q=peixorro

Ata aquí esta primeira cita cos Encontros Mareiros que de seguro retomaremos o próximo ano con algún outro tema de interese.

Encontros mareiros

Este sábado 27, temos una cita onde o protagonista é o mundo do mar. “Encontros mareiros” busca potenciar características e sucesos propios da nosa zona, como o recén inaugurado “Museo do Mar, Ria do Barqueiro”, de iniciativa privada, e a pesca do peixorro (tiburón peregrino) na parroquia de Bares entre os anos 40 e 50 do s. XX.

Deste xeito, ofrecemos 25 prazas para realizar unha visita guiada e de balde no “Museo do Mar, Ría do Barqueiro” dende as 11:00h. ata as 13:30h. Como din na súa páxina web (aquí), o obxectivo é “mostrar pezas relacionadas coa Ría do Barqueiro e co mar galego” e manter viva a memoria das xentes do mar. É preciso anotarse antes.

Cara as 14:30h. temos previsto un xantar na “Muller Mariña” no Porto de Bares para 20 persoas que constará de: dúas ostras da Ría do Barqueiro (unha á vinagreta e outra á “muller mariña”), mexillóns ao vapor, croquetas de polbo, caldeirada de escachos, sobremesa, viño e cafés. O seu prezo é de 16€ para socias e socios e 19€ para non socias e socios.

Logo da sobremesa, cara as 18:00h. e tamén na “Muller Mariña”, aberto para todo o mundo, teremos unha charla sobre a pesca do peixorro (tiburón peregrino) en Bares e tamén noutros lugares similares de Noruega e Irlanda. Ata Bares achegarase Toño Maño, profesor e autor da bitácora on-line “Tiburones en Galicia”, ao que podedes acceder premendo aquí. O tiburón peregrino achegouse ata Bares duranta 20 anos, por tempadas, durante o inverno e comezos da primavera (1). Existen diferentes motivos polos cales se pensa que se achegaron ata alí, mais para sabelas deberíades achegarvos o sábado 27 de xaneiro a escoitar a Toño Maño.

Toño Maño. Foto de: Oscar Corral (3)

De tódolos xeitos, adiantámosvos algunhas cousas: sabedes para que os utilizaban en Bares?

Primeiro, derreter o fígado, que era moi grande. Con aquel aceite era co que nos alumabamos, porque daquela non había gas nin cartos para comprar carburo. Meu irmán fixera os candís de lata. Un peixe deses grandes (dos que só recordo que se colleran tres ou catro) podía dar arredor duns 600 litros de graxa. E a carne valía de abono, para poñer a horta, as patacas, o trigo o e millo. Pero ao pouco tempo criaba herba da fame e houbo que volver ao esterco das cortes. Algo de aceite vendíase, a seis pesetas o litro, a un comerciante de Celeiro e unha fábrica de Cariño. E a carne tamén nola compraban os veciños que non pescaban (2).

Achégadevos! Agardámosvos!

Anotádevos para a visita e para o xantar en asociacion.nordes@gmail.com ou no 653 75 64 54 (Ricardo).

_____________________________________________________________

(1) Toño Maño “La pesquería del peregrino en Galicia” [Disponíbel en: https://tiburonesengalicia.blogspot.com.es/2012/07/la-pesqueria-del-peregrino-en-galicia.html ]

(2) Ana F. Cuba “O tiburón peregrino veu a Bares entre o ano 43 e o 55”. La Voz de Galicia, 6 de outubro de 2010. [Disponíbel en: https://www.lavozdegalicia.es/noticia/ferrol/naron/2015/09/24/tiburon-peregrino-veu-bares-ano-43-55/0003_201509SL24F32991.htm ]

(3) Efe Ribeira “Toño Maño, voz de “Tiburones en Galicia”. El Correo Gallego, 23 de agosto de 2015. [Disponíbel en: http://www.elcorreogallego.es/tendencias/ecg/tono-mano-voz-de-tiburones-en-galicia/idEdicion-2015-08-23/idNoticia-949157/]

Crónicas cubanas dun mañonés VI

Santa Clara é cidade ruidosa, “bullanguera”, cunha rica vida nocturna animada pola presencia de multitude de estranxeiros que acuden a visitar o mausoleo do “Che” Guevara, pero sendo protagonista principal dese movemento a xuventude cubana e as súas canles de expresividade artística e cultural: música, graffiti, teatro,…

Da plaza principal, o Parque Leoncio Vidal, parte a rúa Luis Estévez, a cal nos leva costa abaixo cara ao Parque de los Mártires e á estación do ferrocarril que, por certo, é unha das máis modernas (e limpas) de Cuba.

Pero un pouco antes dese Parque e desa estación, nunha das esquinas do cruce de Luis Estévez coa rúa Conyedo, unha pequena mesiña de madeira chama a nosa atención. Sobre ela, uns poucos vellos libros, clásicos de autores rusos de páxinas amarelas e portadas gastadas, mantéñense en pé apoiados na parede do edificio, xusto ao carón dunha porta de madeira. Un carteliño escrito a mán infórmanos: libros a 5 pesos.

Subindo uns pequenos banzos accedemos ao interior dun pequeno local dividido en estreitas pezas nas que as librarías mostranse cheas de títulos e títulos ata máis non poder. Estará o noso Lino Novás entre os centos, quizais milleiros, de autores que ateigan os estantes?

Un home entre groso e forte, de cara ancha cuberta cunha barba pechada, beizos carnosos e amplo sorriso sae ao noso encontro. A pregunta que levamos repetindo cidade a cidade dende La Habana, xurde de novo sen moitas esperanzas de ser respostada positivamente:

– ¿Tiene algo de Lino Novás Calvo? –

O libreiro fai memoria uns segundos. Non consulta ficheiro algún, nin físico, nin informático. Tan soio o mental, e un queda uns segundos dubidando se será posible que teña aquel catálogo imposible de títulos e autores rexistrado nos miolos.

– Aquí no, pero creo que puedo conseguir para la tarde un ejemplar de “Angusola y los cuchillos”, o de “Pedro Blanco, el negrero”, y tendría que mirar si de una obra narrativa completa de una edición muy buena que salió hace unos años.

O subidón é claro e manifesto. Por fin alguén dí que sí á pregunta sobre Lino Novás. É mais, dí que sí á posibilidade de vendernos un exemplar dalgun dos seus libros pero, un momento. Non o ten aquí. Teno que buscar e dí que teríamos que voltar pola tarde a por él. Conseguirao? O home parece de palabra.

Os nosos pasos percorren Santa Clara ata a hora da cita. Unha cidade marcada pola figura do “Che” e da Revolución, o que se reflicte tanto na existencia do mencionado Mausoleo, como no “Monumento a la toma del Tren Blindado”, acción victoriosa para as armas revolucionarias dirixidas nesta ocasión por Guevara. A todo isto dicir que a devandita revolución tamén contou coa participación de xente da nosa terra, coma por exemplo os viveirenses de familia orixinaria de Miñotos (Ourol), irmáns Trigo López, Pedro e Julio.

Á hora sinalada, os pés lévannos lixeiros cara a libraría de vello da rúa Luis Estévez. Alí  o libreiro danos unha desagradable sorpresa: non conseguiu ningún dos títulos que nos prometera. Pero decontado desfai o noso pesadume con outra nova:

– Pero sí he conseguido esta recopilación de artículos publicados en la revista “Orbe”.

O libro, do que falaremos na seguinte crónica, leva por título “España estremecida. Crónicas en la revista Orbe. (1931 – 1933)” é o noso primeiro achado da tarde, ao que segue outro inesperado cando nos poñemos a conversar co noso “conseguidor”. Resulta que non é tan so un modesto libreiro de vello, senón que tamén é escritor galardonado ata en tres ocasións co Premio Internacional de relato policial da Semana Negra de Xixón. Seu nome, Lorenzo Lunar Cardedo, e o da libraría, para quenes a queiran visitar: “La piedra lunar”.

O Mañonés.

 

________________________________________________________________________________

Para saber máis:

http://www.cazarabet.com/conversacon/fichas/linonovas.htm

http://www.14ymedio.com/blogs/el_hidalgo_rural/piedra-lunar_7_1954074575.html

Nota informativa 2018

Recordamos ás/aos socias/os de Nordés que están convocadas/os á Asemblea Xeral Ordinaria 2018 da asociación que se realizará mañá, xoves 4 de xaneiro, no Centro Sociocultural do Vicedo, sito na rúa Cidade de Mondoñedo (nº 23): ás 19:00h. en primeira convocatoria e ás 19:30h. en segunda convocatoria.

A orde do día será a seguinte:

1. Elección de nova/o Presidenta/e

2. Memoria de actividades do ano 2017 e estado de contas

3. Programación das actividades para o ano 2018

4. Rogos e preguntas

Recordámosvos que, se o desexades, podedes participar de forma activa en Nordés (participando na organización e planificación de actividades, na difusión da asociación, etc.) a través  do resto de reunións abertas ás/aos socias/os que temos ao longo do ano. Se é o voso caso, só tedes que poñervos en contacto con nós a través do Facebook ou do noso e-mail: asociación.nordes@gmail.com.

Bo 2018!

 

Crónicas cubanas dun mañonés V

(Ou de como buscando a Novás atopamos a Barnet) 

Biblioteca Provincial de Sancti Spiritus

“Na anterior entrega desta serie de curtos textos falabamos da nosa intención de dar con algunha edición cubana das obras de Lino Novás, para o cal empezamos cunha pescuda, que ao principio pensamos sería moito máis doada, e que nos levaría polas librarías de vello e bibliotecas públicas dunhas cantas cidades da parte occidental de Cuba (La Habana, Viñales, Cienfuegos, Trinidad, Sancti Spiritus, Morón, Santa Clara, Varadero e Matanzas).

Lino Novás Calvo, como xa dixemos, é un dos grandes da literatura cubana (é unha ousadía dicir que tamén da latinoamericana? e da mundial?), polo que, teóricamente, tería que ser tan coñecido en Cuba coma un Otero Pedrayo en Galiza ou un Valle Inclán en España, e que os seus libros foran obras comunes nos andeis das bibliotecas e postos de venda do arte literario. Mágoa que a nosa experiencia non corroborase esta teoría, pero iso non quer dicir que o noso literato sexa un descoñecido na illa. Tan soio que o hai que buscar, ao tempo que, nesa actividade de procura da obra novasiana non hai que desaproveitar o encontro con outros títulos e autores que saen ao noso encontro neste percorrido visual dos lombos impresos, e un deles foi “Gallego” de Miguel Barnet.

Pero “Gallego” non era unha obra descoñecida para nós. Xa nos soaba aquel título. Con “Gallego” tivemos o primeiro contacto como producción cinematográfica exposta nun deses horarios imposibles da TVE2, e cunha calidade audiovisual que deixaba moito que desexar. Ainda así, o seu contido quedou no noso maxín de tal xeito que dar con ese título nunha libraría de Trinidad fixo que non poidésemos deixar pasar a ocasión de mercalo. E, por suposto, de lelo.

 

Libro

Película

“Gallego”, que veu a luz en forma de libro no ano 1981, foi levada á grande pantalla dirixida no 1987 polo director cubano Manuel Octavio Gómez, e interpretada no seu papel principal, o do emigrante galego Manuel Ruiz, por Jorge Sanz e Sancho Gracia, actores que se ben lle dan un certo empaque á interpretación, na nosa opinión non eran os máis apropiados para facer de “galego”, pero cadaquen terá a súa opinión, e todas son respetables.

Nesta obra atopámonos co emigrante traballador ao que a fortuna non lle sorrí. O emigrante maioritario. O que pasou toda a vida traballando para sair adiante e o conseguiu a duras penas. O que non voltou ou o fixo sen o capital que lle daba o título de “indiano”. Este predominio do emigrante “home” fainos reflexionar sobre o tan pouco coñecido papel da emigrante “muller” e os poucos traballos que hai arredor delas, cando a súa experiencia foi tan dura ou máis polo pouco valor que se lle daba ao seu traballo, o forte contido machista e patriarcal da sociedade daquel tempo, e os moitos abusos aos que foron sometidas.

Pero “Gallego” é máis que unha obra literaria ou cinematográfica. “Gallego” é, ao tempo, un estudo antropolóxico dos nosos emigrantes en Cuba. E nel está tamén presente a nosa bisbarra, pois o mellor amigo de Manuel, Veloz, é da zona de Ortigueira, ou iso nos leva a esta conclusión cando a asociación “Naturales de Ortigueira” ofrécese para facerse cargo do soterramento do noso veciño.

Xosé Neira Vilas

Barnet, autor cubano, foi asistido nesta obra polo inconmensurable Xosé Neira Vilas, ainda que recibiu críticas por unha certa visión estereotipada do emigrante galego, o cal non supón demérito do seu libro, pois xa temos coñecementos dabondo, ou acceso a eles, para ler esta obra dende unha perspectiva crítica  sen que isto supoña renunciar ao seu disfrute.

O achegamento feito á súa obra coa lectura deste libro nuns poucos días fíxonos mercar a que está considerada a súa obra principal, “Biografía de un cimarrón”, nunha libraría da cidade de Sancti Spiritus. E sería na Biblioteca Provincial “Rubén Martínez Villena” da mesma vila onde, por certo, tivemos o primeiro encontro cos libros de Novás, aínda que tan soio fose durante uns intres que nos permitiron ter coñecemento de que os seus textos seguen sendo reeditados pola editorial estatal cubana. Saber isto déunos esperanzas de que a nosa búsqueda, máis cedo ou máis tarde, ía ter o seu premio.”

 

O Mañonés.

 

____________________________________________________________

“El escritor cubano Miguel Barnet presenta “Gallego”, su última “novela testimonio””, El País, 20 de noviembre de 1981.

(Dispoñíbel en: https://elpais.com/diario/1981/11/20/cultura/375058803_850215.html )

García-Rodeja Arribí, Carmen e Pérez Rey, Nancy “Mulleres galegas na emigración: das Mariñas a Nova York”. Actas do VII Congreso Internacional de Estudos Galegos. Mulleres en Galicia. Galicia e os outros pobos da Península. Barcelona 28 ó 31 de maio de 2003. Ed. de Helena Gónzález e M. Xesús Lama. Sada: Edicións do Castro/ Asociación Internacional de Estudos Galegos (AIEG)/Filoloxía Galega (Universitat de Barcelona), 2007.   

(Dispoñíbel en: https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/2943726.pdf)